ΓΕΦΥΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΤΑΜΙΑ: ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ – ΑΦΗΓΗΣΕΙΣ ΚΑΙ
ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ
Κατερίνα Σπανοπούλου, μέλος Π.Ο. ΚΠΕ Μακρινίτσας
Η μεγάλη σημασία της κατασκευής γεφυριών για τη ζωή ατόμων και
κοινοτήτων, καθώς και το πλήθος των δυσκολιών που έπρεπε να ξεπεραστούν κατά
τη διάρκειά της, είχε σαν αποτέλεσμα τη δημιουργία πολλών μύθων και θρύλων.
Μέσω της απλοϊκής πλοκής τους, αυτοί οι μύθοι εξέφρασαν τη σύγκρουση ανάμεσα
στην επιθυμία των ανθρώπων να εξουσιάσουν τη φύση και την ενοχή τους από την
άλλη μεριά για αυτή την παρέμβαση (Μαντάς, 2000). Η ενοχή που ένιωθαν, τους
προξενούσε φόβο για την εκδίκηση της φύσης (Μαντάς, 2000). Η δημιουργία
πλήθους παραδόσεων, θρύλων, δοξασιών, προλήψεων, ήταν μια προσπάθεια να
δικαιολογηθούν στη φύση αλλά και να προσεγγίσουν το ανεξήγητο, τη δημιουργία
του γεφυριού, ένα επίτευγμα τόσο δύσκολο που φαινόταν να ξεφεύγει από τα
ανθρώπινα μέτρα (Μαντάς, 2000). Θα περιγράψω στη συνέχεια κάποια είδη
αφηγήσεων σχετικών με τα γεφύρια και τα ποτάμια.
Ένας τρόπος έκφρασης του φόβου μπροστά στα προβλήματα και τα
απρόοπτα γεγονότα που θα μπορούσαν να εμποδίσουν την κατασκευή, ήταν η πίστη
στην ύπαρξη δράκοντα που εχθρευόταν το χτίσιμο, που ζητούσε σαν αντάλλαγμα
ανθρωποθυσίες για να επιτρέψει την ολοκλήρωση του έργου (Πετρονώτης, 2000).
Αυτή η παλιά και διαχρονική πρόληψη αναφέρεται σε πολλούς αρχαιοελληνικούς
μύθους (Πετρονώτης, 2000). Στις αρχαίες θρησκείες, οι θυσίες ήταν το
σημαντικότερο από τα λατρευτικά καθήκοντα των ατόμων και μάλιστα επικρατούσε
η άποψη πως όσο πολυτιμότερα ήταν τα δώρα, τόσο μεγαλύτερη θα ήταν η εύνοια
των θεών (Σχισμένος, 2000). Οι αφηγήσεις που αναφέρουν ότι για την κατασκευή
γεφυριών απαιτούνται θυσίες ανθρώπων ή ζώων, αντικατοπτρίζουν αυτές τις αρχαίες
δοξασίες. Επιπλέον, αντικατοπτρίζουν το δέος των ανθρώπων μπροστά σε κάθε
μεγάλο κατασκεύασμα και την πεποίθηση πως μόνο θυσιάζοντας κάτι πολύτιμο σε
μια ανώτερη δύναμη μπορεί το έργο να πετύχει με τη βοήθειά της (Γοργογέτας,
2004). Επίσης, είναι πιθανό αυτοί οι θρύλοι να βασίζονται σε λαϊκές αντιλήψεις για
την πάλη ανάμεσα στο καλό και στο κακό (Τσότσος, 1997). Το κακό
προσωποποιείται από το στοιχειό του ποταμού που για να υποταχθεί πρέπει να
προκαλέσει κάτι κακό (Τσότσος, 1997). 2
Ένας γνωστός σχετικός θρύλος, είναι εκείνος του Γεφυριού της Άρτας.
Σύμφωνα με τον Μαντά (2000), ο θρύλος είναι αποτέλεσμα των αντικρουόμενων
αισθημάτων του δημιουργού για το έργο του, της περηφάνιας του που υπέταξε την
ορμή του ποταμού, αλλά και του φόβου του επειδή τόλμησε να παρέμβει στη φύση. Η
θυσία της γυναίκας του πρωτομάστορα αποσκοπεί στην επώδυνη τιμωρία του
υπεύθυνου που τόλμησε να εξουσιάσει τις φυσικές δυνάμεις (Μαντάς, 2000). Η
θυσιασμένη ανθρώπινη ψυχή θα εξιλέωνε τους θεούς του ποταμού οι οποίοι θα
επέτρεπαν την παρέμβαση στο χώρο τους και δεν θα κατέστρεφαν το γεφύρι
(Μαντάς, 2000).
Επιπλέον, ίσως στο θρύλο να απηχείται το γεγονός ότι η κατασκευή του
γεφυριού της Άρτας ήταν πολύ δύσκολο έργο και όπως αναφέρεται από τον Σχισμένο
(2000) διακόπηκε αρκετές φορές από καταρρακτώδεις βροχές και πλημμύρες που
παρέσυραν τις σκαλωσιές και το ημιτελές κτίσμα, αλλά και όταν το γεφύρι
ολοκληρώθηκε καταστράφηκε αρκετές φορές από πλημμύρες. Μάλιστα ύστερα από
παρέμβαση των εκκλησιαστικών αρχών της πόλης, το γεφύρι χτίστηκε με 12 τόξα για
να το προστατεύουν οι δώδεκα Απόστολοι από τις πλημμύρες (Σχισμένος, 2000).
Σύμφωνα με μια άλλη άποψη, από την ιστορική έρευνα διαπιστώθηκε ότι ο
θρύλος ήταν αποτέλεσμα αληθινών περιστατικών σχετικών με την περιοχή της Άρτας
και όλης της Ηπείρου (http//el.wikipedia.org). Κάποτε μια μεγάλη δύναμη τουρκικού
στρατού ήθελε να περάσει από την περιοχή και οι Τούρκοι ζήτησαν τη βοήθεια των
κατοίκων για τη δημιουργία γέφυρας (http//el.wikipedia.org) . Πολλοί μάστορες και
τεχνίτες πήγαν αρχικά να βοηθήσουν, όταν όμως έμαθαν το λόγο κατασκευής του
γεφυριού, πήγαιναν τη νύχτα και γκρέμιζαν ότι είχαν φτιάξει τη μέρα
(http//el.wikipedia.org). Στους Τούρκους είπαν ότι το γεφύρι ήταν στοιχειωμένο και
γκρεμιζόταν, αλλά εκείνοι δεν πείστηκαν από αυτή την εξήγηση και διέταξαν τη
σύλληψη του πρωτομάστορα και την εκτέλεση της γυναίκας του
(http//el.wikipedia.org. Τότε οι υπόλοιποι μάστορες φοβήθηκαν και αναγκάστηκαν να
ολοκληρώσουν το γεφύρι (http//el.wikipedia.org).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου